Historia alternatywna
Historia alternatywna co to jest
Historia alternatywna to gatunek literacki lub filmowy zaliczany zazwyczaj do fantastyki naukowej, którego akcja dzieje się w świecie, gdzie historia potoczyła się innym torem niż w rzeczywistości; pod tym względem alternatywna historia odpowiada na pytanie „co by było, gdyby...?”.
Charakterystyczną cechą historii alternatywnej jest występowanie tzw. "punktu dywergencji" (ang. point of divergence), czyli momentu, w którym dochodzi do rozejścia się historii prawdziwej i fikcjonalnej. Do najczęściej występujących punktów dywergencji należą m.in. wygrana III Rzeszy w II drugiej wojnie światowej czy przedwczesna śmierć Hitlera dzięki której nie dochodzi do wybuchu II wojny światowej. W literaturze polskiej często pojawiającym się punktem dywergencji są powstanie styczniowe (np. Gambit Wielopolskiego Adama Przechrzty czy Orzeł bielszy niż gołębica Konrada T. Lewandowskiego), wojna polsko-bolszewicka (np. Xavras Wyżryn Jacka Dukaja, Jedna przegrana bitwa Marcina Wolskiego), czy sojusz Polski i III Rzeszy (Pakt Ribbentrop-Beck Piotra Zychowicza, Wallenrod Marcina Wolskiego, Kryptonim Posen i Rache znaczy zemsta Piotra Bojarskiego).
Utwory dziejące się w czasach, które dla ich autora były przyszłością, ale które już minęły (np. Rok 1984 George’a Orwella) nie są zaliczane do historii alternatywnej, chyba że opisywany obraz przyszłości wynika z odmiennego przebiegu wydarzeń w przeszłości w stosunku do daty powstania utworu (Cyril M. Kornbluth, Dwa przeznaczenia; Isaac Asimov, Koniec wieczności, Adam Przechrzta Gambit Wielopolskiego). Historie alternatywne zawierają często również elementy charakterystyczne dla science fiction lub fantasy, takie jak podróż w czasie, interwencja sił nadprzyrodzonych w bieg historii, czy inwazja z kosmosu. Przykładem powieści zaliczanych do historii alternatywnej są Człowiek z Wysokiego Zamku Philipa K. Dicka, Vaterland Roberta Harrisa, Spisek przeciwko Ameryce Philipa Rotha, Opowieści o Alvinie Stwórcy Orsona Scotta Carda, Lód Jacka Dukaja, Burza. Ucieczka z Warszawy '40 Macieja Parowskiego czy Wallenrod Marcina Wolskiego.
Historia alternatywna pojawia się również w filmach i serialach, np. Bękarty wojny Quentina Tarantino, Ambassada Juliusza Machulskiego, Człowiek z wysokiego zamku (Amazon, na podstawie powieści Philipa K. Dicka), 1983 (Netflix), Spisek przeciwko Ameryce (HBO, na podstawie powieści Philipa Rotha).
Istnieje też wiele projektów opracowujących alternatywną historię poprzez – nieraz bardzo rozbudowane – paranaukowe zbiory materiałów poglądowych (artykuły, mapy, słowniki). Przykładem jest świat Ill Bethisad – projekt stale rozbudowywany przez grupę kilkudziesięciu internetowych entuzjastów.
Od 1996 w USA przyznawana jest Nagroda Sidewise za Historię Alternatywną za najlepszą długą i krótką formę w historii alternatywnej.
Zjawisko historii alternatywnej stało się również przedmiotem badań. Naukowo historią alternatywną zajmują się m.in. Gavriel D. Rosenfeld (Fairfield University), Catherine Gallagher (Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley), Karen L. Hellekson, Natalia Lemann (Uniwersytet Łódzki), Magdalena Wąsowicz (Uniwersytet Jagielloński), Magdalena Górecka (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej).
Charakterystyczną cechą historii alternatywnej jest występowanie tzw. "punktu dywergencji" (ang. point of divergence), czyli momentu, w którym dochodzi do rozejścia się historii prawdziwej i fikcjonalnej. Do najczęściej występujących punktów dywergencji należą m.in. wygrana III Rzeszy w II drugiej wojnie światowej czy przedwczesna śmierć Hitlera dzięki której nie dochodzi do wybuchu II wojny światowej. W literaturze polskiej często pojawiającym się punktem dywergencji są powstanie styczniowe (np. Gambit Wielopolskiego Adama Przechrzty czy Orzeł bielszy niż gołębica Konrada T. Lewandowskiego), wojna polsko-bolszewicka (np. Xavras Wyżryn Jacka Dukaja, Jedna przegrana bitwa Marcina Wolskiego), czy sojusz Polski i III Rzeszy (Pakt Ribbentrop-Beck Piotra Zychowicza, Wallenrod Marcina Wolskiego, Kryptonim Posen i Rache znaczy zemsta Piotra Bojarskiego).
Utwory dziejące się w czasach, które dla ich autora były przyszłością, ale które już minęły (np. Rok 1984 George’a Orwella) nie są zaliczane do historii alternatywnej, chyba że opisywany obraz przyszłości wynika z odmiennego przebiegu wydarzeń w przeszłości w stosunku do daty powstania utworu (Cyril M. Kornbluth, Dwa przeznaczenia; Isaac Asimov, Koniec wieczności, Adam Przechrzta Gambit Wielopolskiego). Historie alternatywne zawierają często również elementy charakterystyczne dla science fiction lub fantasy, takie jak podróż w czasie, interwencja sił nadprzyrodzonych w bieg historii, czy inwazja z kosmosu. Przykładem powieści zaliczanych do historii alternatywnej są Człowiek z Wysokiego Zamku Philipa K. Dicka, Vaterland Roberta Harrisa, Spisek przeciwko Ameryce Philipa Rotha, Opowieści o Alvinie Stwórcy Orsona Scotta Carda, Lód Jacka Dukaja, Burza. Ucieczka z Warszawy '40 Macieja Parowskiego czy Wallenrod Marcina Wolskiego.
Historia alternatywna pojawia się również w filmach i serialach, np. Bękarty wojny Quentina Tarantino, Ambassada Juliusza Machulskiego, Człowiek z wysokiego zamku (Amazon, na podstawie powieści Philipa K. Dicka), 1983 (Netflix), Spisek przeciwko Ameryce (HBO, na podstawie powieści Philipa Rotha).
Istnieje też wiele projektów opracowujących alternatywną historię poprzez – nieraz bardzo rozbudowane – paranaukowe zbiory materiałów poglądowych (artykuły, mapy, słowniki). Przykładem jest świat Ill Bethisad – projekt stale rozbudowywany przez grupę kilkudziesięciu internetowych entuzjastów.
Od 1996 w USA przyznawana jest Nagroda Sidewise za Historię Alternatywną za najlepszą długą i krótką formę w historii alternatywnej.
Zjawisko historii alternatywnej stało się również przedmiotem badań. Naukowo historią alternatywną zajmują się m.in. Gavriel D. Rosenfeld (Fairfield University), Catherine Gallagher (Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley), Karen L. Hellekson, Natalia Lemann (Uniwersytet Łódzki), Magdalena Wąsowicz (Uniwersytet Jagielloński), Magdalena Górecka (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej).
Historie alternatywne
Historie alternatywne polskich autorów
Historie alternatywne autorów obcojęzycznych
- Alterland, Marcin Wolski
- Asymetria. Rosyjska ruletka, Piotr Gibowski
- Bursztynowe królestwo, Konrad T. Lewandowski
- Druga podobizna w alabastrze, Marek S. Huberath (minipowieść)
- Krfotok, Edward Redliński
- Królowa Joanna d’Arc, Konrad T. Lewandowski
- Misja „Ramzesa Wielkiego”, Konrad T. Lewandowski
- Lód, Jacek Dukaj
- Xavras Wyżryn, Jacek Dukaj
- dylogia Krzyżacki poker, Dariusz Spychalski
- cykl o Mordimerze Madderdinie, Jacek Piekara
- Ragnarok 1940, Marcin Mortka
- Pierwszy Krok, Adam Przechrzta
- Apokalipsa według Pana Jana, Robert J. Szmidt
- Quietus, Jacek Inglot
- Inne okręty, Romuald Pawlak
- Kroplófka, Adam Skorb
- Stulecie chaosu. Alternatywne dzieje XX wieku, Witold Orłowski
- Wallenrod, Marcin Wolski
- Burza. Ucieczka z Warszawy '40, Maciej Parowski
- tetralogia www.1939.com.pl, www.1944.waw.pl, Major, www.ru2012.pl, Marcin Ciszewski
- Kryptonim Posen, „Rache znaczy zemsta” Piotr Bojarski
- Pakt Ribbentrop-Beck, Piotr Zychowicz
- Nauczyciel Sztuki, Wojciech Kłosowski
- Rzeczpospolita zwycięska. Alternatywna historia Polski, Ziemowit Szczerek.
- Powroty, Adam Pietrasiewicz i Wojciech Bogaczyk
- Jedna przegrana bitwa, Marcin Wolski
- Noteka 2015, Konrad T. Lewandowski
- Felix, Net i Nika oraz Świat Zero, Rafał Kosik (powieść młodzieżowa)
- Felix, Net i Nika oraz Świat Zero 2: Alternauci, Rafał Kosik (powieść młodzieżowa)
- Czterdzieści i cztery, Krzysztof Piskorski
- Cham z kulą w głowie, Ziemowit Szczerek
- Orzeł bielszy niż gołębica, Konrad T. Lewandowski
- Gambit Wielopolskiego, Adam Przechrzta
- Jak zawsze, Zygmunt Miłoszewski
Historie alternatywne autorów obcojęzycznych
- Człowiek z Wysokiego Zamku, Philip K. Dick
- Vaterland, Robert Harris
- Brunatna rapsodia, Otto Basil
- Badacze czasu, Orson Scott Card
- Opowieści o Alvinie Stwórcy, Orson Scott Card
- Czerwony świt, Tom Clancy
- Dwa przeznaczenia, Cyril M. Kornbluth (opowiadanie)
- Koniec wieczności, Isaac Asimov
- Czekając na Olimpijczyków, Frederik Pohl
- cykl Temeraire, Naomi Novik
- cykl Belizariusz
- trylogia Oś czasu, John Birmingham
- Maszyna różnicowa, Bruce Sterling i William Gibson
- December 7, 1941: A Different Path, David L. Alley
- Filmowy wehikuł czasu, Harry Harrison
- Trylogia Wojny alchemiczne, Ian Tregillis
Gatunki literackie
- Fantastyka
- Antyutopia
- Cyberpunk
- Dark fantasy
- Dystopia
- Fantasy
- Hard science fiction
- Historia alternatywna
- Horror
- Low fantasy
- Magia i miecz
- Postapokalipsa
- Powieść gotycka
- Powieść grozy
- Powieść paranormalna
- Science fiction
- Space opera
- Steampunk
- Utopia
- Weird fiction
Dystopia. Powieść dystopijna, literatura dystopijna, antyutopia. Książki dystopijne, filmy dystopijne, gry dystopijne. Fantastyka, Young Adult, New Adult, historia alternatywna, księgarnia online
