Rok 1984 George Orwell

Rok 1984

​Powieść opisuje Londyn w niezbyt odległej przyszłości (w czasie powstawania powieści; obecnie jest to niedawna przeszłość), gdzie życie jednostek zostaje podporządkowane wszechpotężnej władzy państwa. 

Społeczeństwo podzielone jest na trzy klasy społeczne:
klasę wyższych funkcjonariuszy partyjnych (Partia Wewnętrzna, 2% populacji), pełniących najwyższe urzędy państwowe;
szeregowych członków Partii (Partia Zewnętrzna, 13% populacji), będących urzędnikami niskiego szczebla;
proli (85% populacji), czyli proletariuszy – klasy pracującej – będącej w filozofii partii grupą „podludzi”, niestwarzających zagrożenia i niewartych uwagi („Prole i zwierzęta są wolne”). W konsekwencji prole mają de facto znacznie większą wolność osobistą niż „klasa średnia”: wolno im kochać, spędzać czas wolny wedle swego upodobania (np. uprawiając hazard), komentować między sobą bieżące wydarzenia. Mogą nawet praktykować religię (coś niedopuszczalnego pośród członków Partii).
Prole mieszkają w osobnych dzielnicach, do których co prawda wolno zachodzić członkom Partii, co może jednak świadczyć o ich niepożądanej indywidualności. W dzielnicach tych inwigilacja wydaje się być znikoma (nie ma wszechobecnych teleekranów ani podsłuchów). Nie jest ona konieczna, ponieważ prole nie są uświadomieni społecznie i zajmują się wyłącznie zaspokajaniem podstawowych potrzeb. Pomimo tego, że stanowią zdecydowaną większość (ok. 85%) społeczeństwa i mogliby w dowolnej chwili zniszczyć Partię, nie odczuwają potrzeby buntu. Pośród nich krążą prawdopodobnie agenci Policji Myśli, którzy wyłapują nieliczne jednostki inteligentne, mogące potencjalnie zorganizować proli w liczącą się siłę.

Członkowie Partii Zewnętrznej są odpowiednikami dzisiejszej klasy średniej. Zajmują się głównie sprawami administracyjnymi, ale także pisaniem książek, tworzeniem filmów (głównie pornograficznych) i komponowaniem kiczowatej muzyki dla proli. Każdy członek Partii jest całkowicie podporządkowany doktrynie angsocu, czyli „angielskiego socjalizmu”. Angsoc nie przewiduje wolności słowa ani nawet wolności myśli. Wszechobecne teleekrany, które pełnią jednocześnie funkcję kamer szpiegowskich, wymuszają bezwzględne posłuszeństwo. Nawet najdrobniejsze wykroczenie poza normę (np. wściekły lub niezadowolony wyraz twarzy) jest natychmiast wykrywane i kończy się ewaporacją, czyli śmiercią i całkowitym wymazaniem z historii. Osoba, która została ewaporowana, oficjalnie nigdy nie istniała.

O członkach Partii Wewnętrznej wiadomo niewiele: nie kontaktują się z nikim, czasem pojawiają się na teleekranach lub na pełnych nienawiści manifestacjach, urzędują na najwyższych piętrach Ministerstw. Żyją we względnym dobrobycie, choć oficjalnie nie są bardziej uprzywilejowani niż członkowie Partii Zewnętrznej. Sprawują bezwzględną kontrolę nad życiem tych ostatnich. Tylko członkowie Partii Wewnętrznej posiadają świadomość tego, co dzieje się na świecie. Ich zadaniem jest niedopuszczenie do zmiany układu sił i utrzymywanie partii przy władzy. Dostęp do wysokiej jakości jedzenia i używek oraz pewna doza swobody (jak choćby luksus wyłączenia na jakiś czas teleekranu) sprawia, że wszyscy są posłuszni Partii i bez mrugnięcia okiem wykonują swoje obowiązki. Ich jedynym celem jest władza sama w sobie, nie mają wyższych ideałów czy potrzeb.

Kodeks karny uproszczony jest do minimum – osoba podejrzana jest winna i wykazanie tej winy jest jedynym zadaniem sądu. Kara jest tylko jedna – „ewaporacja”, która jest czymś więcej niż karą śmierci. Jest to nie tylko fizyczne unicestwienie człowieka, ale również usunięcie wszelkich śladów jego istnienia: zniszczenie książek czy gazet, w których występowało nazwisko skazanego i wydrukowanie nowych, już bez niego. Wszelka rozmowa o unicestwionym jest zabroniona i karalna. Ewaporacja osoby nie jest jawna ani rejestrowana. Jedynie skazani członkowie Partii Wewnętrznej biorą udział w publicznych procesach, które organizowane są po to, by zastraszyć pozostałych obywateli. Czasem tacy skompromitowani członkowie Partii Wewnętrznej na jakiś czas są pozostawiani przy życiu i mają możliwość poruszania się po Londynie. Nie są już groźni – zostali „złamani” torturami i poddani praniu mózgu.
George Orwell, właściwie Eric Arthur Blair (ur. 25 czerwca 1903, zm. 21 stycznia 1950) – brytyjski pisarz i publicysta, uczestnik hiszpańskiej wojny domowej. Urodzony w Motihari w Bengalu, do Anglii przyjechał w 1907 roku. Jego dzieła odznaczają się inteligencją, dowcipem i wrażliwością na nierówności społeczne. Zagorzały krytyk systemów totalitarnych, zwolennik socjalizmu demokratycznego.

Często uznawany za najlepszego kronikarza angielskiej kultury XX wieku, Orwell pisał powieści i felietony; zajmował się także krytyką literacką. Za jego najbardziej znane dzieła uznawane są: futurystyczna, antyutopijna powieść Rok 1984 i satyryczna opowieść będąca alegorią systemu totalitarnego Folwark zwierzęcy. Obie te książki sprawiły, że Orwell należy do grona najchętniej czytanych pisarzy XX wieku.

Wywarł istotny wpływ na współczesną kulturę. Przymiotnik „orwellowski” określa sytuacje, w których system zagraża wolności jednostki bądź całych społeczeństw, szczególnie w zakresie prywatności. Zwroty takie jak „Wielki Brat patrzy”, czy „Wszystkie zwierzęta są równe, ale niektóre są równiejsze” są używane w potocznym języku. Powieść Rok 1984 była także inspiracją dla stworzenia popularnego reality-show Big Brother, emitowanego w kilkunastu krajach.​

Powieści
  • 1933 Na dnie w Paryżu i w Londynie
  • 1934 Birmańskie dni
  • 1935 Córka proboszcza
  • 1936 Wiwat Aspidistra
  • 1937 Droga na molo w Wigan
  • 1938 W hołdzie Katalonii
  • 1939 Brak tchu
  • 1945 Folwark zwierzęcy
  • 1949 Rok 1984

Felietony i eseje
  • „The Spike” (1931)
  • „A Hanging” (1931)
  • „Shooting an Elephant” (1936)
  • „Bookshop Memories” (1936)
  • „Charles Dickens” (1939)
  • „Boys’ Weeklies” (1940)[15]
  • „Inside the Whale” (1940)
  • „The Lion and the Unicorn: Socialism and the English Genius” (1941)
  • „Wells, Hitler and the World State” (1941)
  • „The Art of Donald McGill” (1941)
  • „Rudyard Kipling” (1942)
  • „Looking Back on the Spanish War” (1943)
  • „W.B. Yeats” (1943)
  • „Benefit of Clergy: Some notes on Salvador Dali” (1944)
  • „Arthur Koestler” (1944)
  • „Raffles and Miss Blandish” (1944)
  • „Notes on Nationalism” (1945)
  • „How the Poor Die” (1946)
  • „Politics vs. Literature: An Examination of Gulliver’s Travels” (1946)
  • „Politics and the English Language” (1946)
  • „Second Thoughts on James Burnham” (1946)
  • „Decline of the English Murder” (1946)
  • „Some Thoughts on the Common Toad” (1946)
  • „A Good Word for the Vicar of Bray” (1946)
  • „In Defence of P. G. Wodehouse” (1946)
  • „Why I Write” (1946)
  • „The Prevention of Literature” (1946)
  • „The Moon Under Water” (1946)
  • „Such, Such Were the Joys” (1946)
  • „A Nice Cup of Tea” (1946)
  • „Lear, Tolstoy and the Fool” (1947)
  • „Reflections on Gandhi” (1949)

Poezje
  • Untitled poem, 1914 (poezja publikowana w prasie lokalnej)
  • Kitchener, 1916
  • The Pagan, 1918
  • Our Hearts Are Married, But We Are Too Young, 1918
  • Ironic Poem about Prostitution
  • The Lesser Evil
  • Poem from Burma, ~1922
  • A Little Poem, 1936

W języku polskim wydano zbiory: Eseje (1981), I ślepy by dostrzegł (1981), Historię piszą zwycięzcy (1991), Jak mi się podoba (2009), Hitler, Stalin, Dali i Czerwony Kapturek (2013) oraz Dzienniki wojenne (2006) zawierające m.in. fragmenty dziennika z czasów wojny, teksty audycji BBC, które Orwell przygotowywał jako pracownik Ministerstwa Propagandy, instrukcje dla dowodzonego przezeń oddziału Home Guard oraz korespondencje wojenne z wyzwolonej Europy.

Strona oficjalna

Źródło: Wikipedia
​Dystopia. Powieść dystopijna, literatura dystopijna, antyutopia. Książki dystopijne, filmy dystopijne, gry dystopijne. Fantastyka, Young Adult, New Adult, historia alternatywna, księgarnia online